1. Senet – boardgame đầu tiên trên thế giới!

Hãy cùng quay ngược thời gian về khoảng 5.000 năm trước để xem người Ai Cập cổ đại đã chơi như thế nào – và vì sao chúng ta có thể gọi Ai Cập là “thủy tổ” của thế giới boardgame ngày nay. Senet là một trò chơi bảng có lịch sử lâu đời nhất hiện biết, được chơi tại Ai Cập cổ từ thời kỳ Pharaon. Bảng của Senet gồm 30 ô, sắp xếp theo 3 hàng × 10 cột. Trò chơi xuất hiện trong các lăng mộ Pharaon, tranh tường mộ và các vật phẩm khảo cổ – cho thấy nó không chỉ là trò chơi giải trí mà còn gắn liền với yếu tố tín ngưỡng.

2. Ra đời cùng cuộc sống và tín ngưỡng

Khoảng năm 3100 TCN, khi các Pharaoh vẫn đang trị vì, trò chơi Senet đã xuất hiện – mặc dù không phải tất cả các bác sĩ khảo cổ đều đồng ý về độ tuổi chính xác, nhưng rõ ràng nó rất cổ và có ý nghĩa sâu sắc. Người Ai Cập không đơn giản chỉ chơi để giải trí: theo các nhà nghiên cứu, Senet được liên kết với hành trình của linh hồn qua thế giới bên kia. Khi một người chết, họ tin mình sẽ trải qua các “nguy hiểm, chướng ngại” trên đường đi tới thế giới bên kia – và trên bàn Senet, những ô đặc biệt biểu thị điều đó. Ví dụ: Một số ô cuối trên bàn Senet có khắc ký hiệu tượng trưng cho “nước”, “tốt lành”, “linh hồn”.

3. Boardgame này chơi thế nào nhỉ?

Dưới đây là tóm tắt cách chơi dựa trên các nghiên cứu hiện có của Senet – dĩ nhiên, vì quy tắc gốc không còn đầy đủ, nên phần nào là giả thuyết

• Bàn chơi: 30 ô, 3 hàng × 10 ô. Người chơi di chuyển quân cờ của mình từ ô 1 đến ô 30.

• Di chuyển: Thay vì xúc xắc như ngày nay, Senet sử dụng que gieo hoặc xương thú (knucklebones) hoặc que hai mặt để xác định mức di chuyển.

• Mục tiêu: Đưa toàn bộ quân cờ mình – trước tiên – vượt khỏi bàn (ô 30) hoặc hoàn thành hành trình trước đối thủ.

• Yếu tố chiến thuật & tín ngưỡng: Một số ô đặc biệt có phép “miễn lượt” hoặc “bị nước” (chướng ngại) – phản ánh hành trình linh hồn vượt hiểm trở.

• Điều đặc biệt: Bàn Senet từng được khắc lên tường mộ, đặt trong quan tài của các Pharaoh như Tutankhamun – như một “tấm vé” để chơi tiếp ở thế giới bên kia.

4. Cầu nối xưa và nay

Từ Senet của người Ai Cập cổ – đến rất nhiều trò chơi hiện đại mà chúng ta gọi là “boardgame” – có thể thấy một sợi dây kết nối rất thú vị: đó là kết nối con người, trí tuệ và cảm xúc. Ngày xưa: Boardgame không chỉ để tiêu khiển mà còn để kết nối với người đã khuất, với tín ngưỡng, với hành trình linh hồn. Ngày nay: Boardgame như Codenames, Uno, và hàng loạt trò chơi khác là nơi bạn bè, gia đình ngồi lại với nhau, cùng chiến lược – cùng chia sẻ cảm xúc – cùng trải nghiệm. Vì vậy, lần tới khi bạn ngồi quanh bàn chơi boardgame với bạn bè, hãy nhớ: bạn đang tham gia vào một truyền thống hơn 5.000 năm tuổi – khởi nguồn từ những người Ai Cập cổ đại, những người đã biết rằng: chơi cũng là sống, cũng là vượt qua, cũng là kết nối.